گفتگوی تفصیلی مهر؛
راهكار حل اختلاف قانونگذاری صوت و تصویر در فضای مجازی
تعمیر تلفن: مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری معتقد می باشد كه مقوله تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی باید با استفاده از شورای تخصصی تنظیم گری پیگیری شود.
دكتر مرتضی زمانیان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اختلافات پیرامون مقوله تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی میان سازمان صدا و سیما و دولت، تصریح كرد: مبحث تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در حوزه فضای مجازی به پیوست حكم مقام معظم رهبری در زمینه ورود بازیگران بخش خصوصی به این عرصه تحت مقررات سازمان صدا و سیما بازمی گردد. به تعبیری دیگر این پیوست به نحوی متمم و مكمل احكام ذیل سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی بوده است. وی با اشاره به اینكه مطابق با قانون ذیل اصل ۴۴ قانون اساسی به حوزه هایی كه طبق قانون اصل ۴۴ دولتی بوده اند عملا اجازه ورود بخش خصوصی داده شده است، ادامه داد: در این قانون یكی از حوزه هایی كه منحصرا در اختیار سازمانهای حاكمیتی قرار دارد، مقوله صوت و تصویر فراگیر است كه در آن زمان به معنای رادیو و تلویزیون بود و در اختیار سازمان صدا و سیما قرار داده شده بود. زمانیان ادامه داد: به تعبیری دیگر، با تغییراتی كه در این سالها اتفاق افتاده و فضای مجازی توسعه پیدا كرده، عملا بخشی از مقوله صوت و تصویر از اختیار سازمان صدا و سیما بیرون آمده است به صورتی كه سایت ها، شبكه ها و كانال ها در حال انتشار صوت و تصویر فراگیر هستند كه در دسترس همه قرار می گیرد. به این مفهوم كه با وجود تلویزیونهای اینترنتی كه پخش زنده انجام می دهند، دیگر این نگاه كه صوت و تصویر در انحصار صدا وسیما است، تغییر می یابد. وی اظهار داشت: بنابراین این طور مطرح می گردد كه همانطور كه ماده اصل ۴۴ قانون اساسی اصلاح گردید و بخش خصوصی اجازه ورود به خیلی از حوزه ها را پیدا كرد، در این حوزه هم با مجوز و در ذیل تنظیم گری و كنترل سازمان صدا وسیما، بخش خصوصی اجازه ورود به حوزه صوت و تصویر داشته باشد. دیدگاه های مختلف بر سر تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: هم اكنون مبحث مورد بحث این است كه آیا به این تعبیر، سازمان صدا وسیما باید تنظیم گر حوزه صوت و تصویر فراگیر باشد و یا اینكه چون تنظیم گری حوزه صوت و تصویر فراگیر به صورت مشخص در حوزه فضای مجازی صورت می گیرد، باید نگاهی فراتر از فضای آنتن تلویزیون و رادیو داشته باشیم. وی اضافه كرد: در این چالش دیدگاه های مختلفی وجود دارد چون كه هم اكنون بحث بر سر رادیو و تلویزیون نیست. به این دلیل كه آنتن و صدا و سیما و رادیو و تلویزیون كاملا در اختیار صدا وسیما است و عملا تنظیم گری در آن خیلی معنا ندارد. بلكه تنظیم گری به صورت عملی در مواقعی اتفاق می افتد كه بازیگرانی خارج از سیستم حضور داشته باشند. زمانیان تصریح كرد: به بیان دیگر سازمان صدا و سیما كه آنتن را تنظیم می كند وجهی ندارد كه خود، تنظیم گر خود باشد و این مورد خارج از بحث است. لااقل می توان گفت هرچند تنظیم گری آنتن سازمان معنادار باشد، هم اكنون مساله اصلی نیست. بنابراین بحث تنظیم گری در صوت و تصویر فراگیر، عملا به فضای مجازی كشیده می گردد. تفاوت نگاه سنتی با نگاه نوین در تنظیم گری زمانیان با اشاره به تعریف مقوله تنظیم گری و تفاوت نگاه سنتی و نوین در این بخش، توضیح داد: تنظیم گری پدیده ای است كه در نگاه سنتی آن، در خیلی از بخش ها كاربرد دارد و برای جلوگیری از تضییع حقوق و عدم تجاوز از حدود و ثغور قوانین و مقررات به میان آمده است. تنظیم گر به شكل سنتی باید مجوز بدهد، مقررات بگذارد و تنبیه و نظارت كند؛ به بیان دیگر ۳ اقدام شامل مجوز دهی، نظارت و مقررات گذاری عملا از در اختیارات تنظیم گر قرار داده می گردد و خیلی از اقدامات تنظیم گر هم به منظور ممانعت از نقض حدودی مانند حریم شخصی یا مالكیت معنوی صورت می پذیرد. شاید به علت همین نگاه است كه در كشور به سازمانهای تنظیم گر، سازمان های تنظیم مقررات هم گفته می گردد. وی ادامه داد: اما در نگاه نوین و جدیدتر، تنظیم گری تنها این نیست كه فقط مقررات گذاری و نظارت بر حسن اجرای آن و یا اقدامات سلبی صورت گیرد. بلكه در رویكردهای جدید تنظیم گری، اقدامات ایجابی برای جهت دهی و هدایت بازیگران برای تحقق اهداف مورد نظر تنظیم گر دیده می گردد. در واقع نهادی كه بازیگردان این حوزه می شود، تنها به مقررات نویسی و اعمال آن توجه نمی كند و ممكن است هیچ مقررات اجبار آوری ننویسد، بلكه با استفاده از تسهیل گری ابزارهای سیاست گذاری رفتاری محیط را هدایت كند. مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری با تاكید براینكه منشا تنظیم گری فقط اقتصادی نیست و تمام مقوله ها همچون مقولات اجتماعی را هم در بر می گیرد، خاطرنشان كرد: تنظیم گری فقط شكست بازار در بازارهای اقتصادی و یا تعرفه گذاری نیست. بلكه مثلا می توان در تنظیم گری فضای مجازی، مبحث ممانعت از خشونت را پیگیری كرد كه یك پدیده كاملا اجتماعی است. در این راستا تنظیم گر حوزه صوت و تصویر فراگیر می تواند با محتوای خشونت كه در این بستر منتشر می گردد برخورد كند. در كنار آن می توان با ترویج محتوای بومی و پشتیبانی از تولید محتوا بدون جریمه و نظارت سلبی و تنها با مقررات گذاری، این بستر را توسعه داد. ریشه اختلاف بین دولت و صدا و سیما در تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر زمانیان با اشاره به ایجاد اختلاف میان دولت و صدا و سیما در مقوله تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر فضای مجازی تصریح كرد: در زمینه اصلاح قانون صدا و سیما، دولت پیش نویس لایحه ای برای اصلاح قانون سازمان صدا و سیما تدوین كرد كه بخشی از آن به مساله تنظیم گری اشاره داشت، اما فضای كلی آن انجام تنظیم گری در یك فضای دولتی بود؛ اما از جانب دیگر سازمان صدا و سیما طرحی برای اصلاح قانون صدا وسیما عرضه داد كه در آنجا، تنظیم گری وابسته به این سازمان بوجود آمده است و حتی بعد از حكم مقام معظم رهبری، یك معاونت تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی در ذیل سازمان صدا و سیما به راه افتاده است كه البته این سازمان پیگیر تولید پشتوانه های قانونی لازم است، و این مورد منشا اختلاف بین دولت و سازمان صدا و سیما شده است. وی افزود: اما در نهایت با ورود مجلس شورای اسلامی به این اختلاف مقرر شد كه نه پیشنهاد سازمان صدا و سیما و نه پیشنهاد دولت، مورد بررسی قرار نگیرد، بلكه طرحی كه پیش از این در كمیسیون فرهنگی مجلس مطرح شده بود، در دستور كار قرار گیرد و مقوله تنظیم گری هم به آن افزوده شود. حال این مورد همچنان محل اختلاف است كه این تنظیم گری چقدر به صدا و سیما وابسته و چقدر به خارج از آن وابسته باشد. و حتی مبحث دیگری كه وجود دارد این است كه اصلا تعریف صوت و تصویر فراگیر چیست. مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری با اشاره به اختلافاتی كه مربوط به تعریف صوت و تصویر فراگیر است، اظهار داشت: عده ای می گویند صوت و تصویر فراگیر فقط صوت و تصویری است كه با استفاده از آنتن های تلویزیون قابل دریافت است. به این تعبیر اساسا صوت و تصویر فراگیر وارد حوزه فضای مجازی نمی گردد. اگر قرار باشد این سازمان تنظیم گر فقط آنتن را تنظیم گری كند اختیار آنتن از ابتدا با سازمان صدا و سیما بوده و چیزی برای تنظیم گری وجود نخواهد داشت. وی اضافه كرد: اما عده دیگری معتقدند كه سازمان صدا وسیما اجازه دهد كه رادیو و تلویزیون های خصوصی تولید شوند كه بتوانند از آنتن های صدا و سیما و پخش آن استفاده كنند. در این مدل، پیشنهاد ایده آل این است كه صدا وسیما تنظیم گر بخش آنتن شود و واگذاری آنتن را برای بخش خصوصی به رسمیت بشناسد كه به نظر می رسد رویكرد مطلوب در لایحه پیشنهادی دولت هم همین است. اما عده دیگری معتقدند كه مفهوم فراگیر این نیست كه سرویس فقط با استفاده از آنتن باشد و هم اكنون سایتهای پخش ویدئو هم صوت و تصویر فراگیر منتشر می كنند كه همگان به آن دسترسی دارند و بر بستر اینترنت شكل گرفته است. زمانیان تصریح كرد: در واقع به تعبیر برخی خدمات فراگیر باید بر بستر فراگیر اتفاق بیافتد و در این مقوله سرویس های پخش صوت و تصویر بر بستر اینترنت، فراگیر به حساب می آید. هم اكنون سایتهای مختلفی پخش مستقیم هم دارند و رسما مانند تلویزیون كار می كنند اما به جای آنكه بسترشان آنتن باشد از سیم اینترنت استفاده می نمایند. به نظر می رسد در عمل تفاوت زیادی بین این دو مقوله وجود ندارد و صوت و تصویر فراگیر شامل همه این موارد شده و باید مشمول تنظیم گری قرار گیرد. صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی نیاز به سازمان تنظیم گر دارد مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری با اشاره به اینكه هم اكنون مبحث نگرانی برسر این نیست كه تنظیم گری صورت گیرد، بلكه نگرانی از این جهت است كه كدام نهاد وظیفه تنظیم گری را برعهده داشته باشد، تصریح كرد: استقرار تنظیم گری در صوت و تصویر، نگرانی عیانی نیست چون كه یك نیاز به حساب می آید و برای مثال اگر تخلفی در حوزه حریم شخصی صوت و تصویر فراگیر صورت گیرد، نیاز به سازمانی تنظیم گر وجود دارد كه به این مسائل رسیدگی كند و به دلایلی كه طرح آن نیازمند تفصیل است، صرفا وجود دستگاه قضایی رفع كننده این نیاز نیست. بنابراین در برابر این مورد مشكلی وجود ندارد اما اختلاف بر سر حدود و ثغور تنظیم گری است و اینكه كدام نهاد آن را عهده دار شوند. زمانیان با تاكید بر اینكه نقد بر سر انحصار تنظیم گری به هیچ وجه درست نیست، اظهار داشت: تنظیم گری در بعضی از كاركردهای خود یك پدیده انحصاری است؛ به صورتی كه در بخش مقررات گذاری لاجرم انحصار اتفاق می افتد؛ همانطور كه قانونگذاری انحصاری در اختیار مجلس است و به هیچ وجه رقابتی نیست. مساله انحصار بیش تر در حوزه عرضه كالا و خدمات محل ایراد است. وی اظهار داشت: ازاین رو مساله تنظیم گری انحصار آن نیست، بلكه آنچه در مبحث تنظیم گری مهم این است كه در حوزه تنظیم گری نباید تسخیر اتفاق نیافتد. در واقع نباید شرایطی فراهم گردد كه تنظیم گری در جهت منافع یك گروه خاص از ذینفعان و بازیگران قرار گیرد. اینجا مساله این است كه باید طوری سازمان تنظیم گر تولید شود كه این اتفاق برای آن نیافتد و به نفع كسی عمل نشود و منافع عمومی به جای منافع گروهی خاص مدنظر قرار گیرد. تنظیم گری صوت و تصویر فضای مجازی شورایی شود زمانیان با اشاره به اینكه مساله اختلاف در تنظیم گری به راحتی قابل حل است چون كه این تنظیم گری اگر به صورت درست و اصولی طراحی شود می تواند در هر جا شكل بگیرد و آنگاه تفاوت زیادی نخواهد داشت كه ذیل سازمان صدا و سیما و یا ذیل جای دیگری باشد، اضافه كرد: شاید تصور برخی این است كه تنظیم گری باید همواره تحت اختیار یك فرد خاص بوده و در قالب یك سازمان سلسله مراتبی صورت گیرد و به همین خاطر این دغدغه مطرح می گردد كه چه كسی باید آن را برعهده بگیرد. اما به نظر من این نگاه باید تغییر كند. باید تنظیم گری را به جای سازمان رئیس محور به شكل نهاد شورایی درنظر بگیریم و یك نهاد تنظیم گر كه اساس آن شورای تنظیم گر صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی است داشته باشیم. مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری اظهار داشت: باید تمامی تصمیمات در این حوزه به شكل شورایی صورت گیرد و همه بازیگران این عرصه در آن ورود كنند. به این مفهوم كه صدا وسیما، ارشاد، پلیس فتا، قوه قضاییه و سایر بازیگران این عرصه در این ساختار عضو داشته باشند و از جانب دیگر، اعضای این شورا هم از استقلال كافی برخوردار باشند. در این صورت دیگر فرقی ندارد كه شورای تخصصی صوت و تصویر فراگیر فضای مجازی در كجا تشكیل گردد. وی ادامه داد: در اینصورت و با شرط تحقق معیارهای استقلال و تخصص در این نهاد تنظیم گر، دیگر مساله قرار گرفتن آن در این سازمان و یا آن سازمان آنقدر حیاتی نخواهد بود. بر این اساس هم می توان دغدغه های مربوط به عدم تسخیر و سوءگیری نهاد تنظیم گر را رفع كرد و هم می توان با مشاركت دادن نمایندگان و یا متخصصانی از ذینفعان موجود در این شورا، اختلافات كنونی بین ذینفعان را حل و فصل كرد. زمانیان اظهار داشت: ازاین رو بنابر استفساریه موجود در مورد قانون اساسی از آنجایی كه تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر باید در ذیل سازمان صدا و سیما باشد، می توان بر مبنای همین الگو، شورای تنظیم گر صوت و تصویر فراگیر را بعنوان یك ركن این نهاد تولید كرد تا اولا رعایت اصول قانون اساسی شده باشد و هم نگرانی در مورد عدم حضور ذینفعان مختلف در فرایند تنظیم گری مرتفع شود. شورای عالی فضای مجازی نمی تواند به نهاد كاملا تخصصی تنظیم گری وارد شود زمانیان افزود: به صورت مشابه هم اكنون شورای اصلی تنظیم گری در حوزه رقابت با عنوان شورای رقابت در كشور فعالیت می كند كه به صورت مستقل، با مكانیزم اجرایی كه دارد در حوزه رقابت اقتصادی، تصمیماتی را دریافت می كند و به نظر می رسد تصمیم گیری در آن به صورت مستقل انجام می پذیرد و این شورا با تركیب كنونی در هر جای دیگری در كشور هم قرار گیرد احیانا همین كاركرد و استقلال را خواهد داشت. زمانیان در مورد انجام تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی توسط شورای عالی فضای مجازی اظهار داشت: تنظیم گری مسئله ای به شدت تخصصی است و یك فعالیت نسبتا تمام وقت اداری است كه باید جزئیات و مقررات در آن مورد توجه قرار گیرد و به تخلفات رسیدگی شود. حتی پیشنهاد می گردد كه نهاد تنظیم گر دارای اختیارات قضایی هم باشد كه بتوان به راحتی تصمیمات را به صورت قضایی و با استفاده از اجرای احكام پیگیری كرد. مدیر گروه اقتصادی اندیشكده مطالعات حاكمیت و سیاستگذاری اضافه كرد: این مساله نیازمند آن است كه شورای تخصصی و تمام وقت و مستقل تنظیم گری، تولید شود. اما شوراهای عالی نهادهایی هستند كه با ریاست رئیس جمهور در بازه های مختلف زمانی تشكیل می شوند و نهاد تخصصی نبوده بلكه سیاستگذار هستند. بنابراین شورای عالی فضای مجازی نمی تواند و وظیفه آن نیست كه به مسائل مربوط به نهاد كاملا تخصصی تنظیم گری وارد شود. شورای عالی فضای مجازی باید سیاستهای كلی را تعیین كرده و اجرا و تحقق آن را به دست نهاد تنظیم گر بسپارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب